Monday, March 10, 2025

๐—•๐—”๐—Ÿ๐—œ๐—ง๐—”๐—ก๐—š ๐—”๐—š๐—›๐—”๐—  ๐—”๐—ง ๐—ง๐—˜๐—ž๐—ก๐—ข๐—Ÿ๐—ข๐—›๐—œ๐—ฌ๐—”: "Misteryosong sakit sa Congo, posibleng Malaria" ni Marcus Daniel E. Villalobos

 

Inilathala ni: Jean Ashley Lugod

Petsang Inilathala: Marso 10, 2025

Oras na Inilathala: 11:23 AM


Itinala ng World Health Organization sa Africa noong Huwebes, ika-27 ng Pebrero 2025, ang daan-daang positibo sa ๐˜ฎ๐˜ข๐˜ญ๐˜ข๐˜ณ๐˜ช๐˜ข na siyang posibleng nasa likod ng mga sakit sa hilagang-kanluran ng Democratic Republic of Congo, habang ang ๐˜ง๐˜ฐ๐˜ฐ๐˜ฅ ๐˜ฑ๐˜ฐ๐˜ช๐˜ด๐˜ฐ๐˜ฏ๐˜ช๐˜ฏ๐˜จ ay isa rin sa tinitignang dahilan ng mga kaso.

Naitala ang unang kaso sa 2025 sa Boloko matapos mamatay ang tatlong bata pagkaraan ng 48 na oras dahil sa pagkain ng paniki. Dumagdag naman ang tala na 12 kaso at 8 namatay sa kaparehong nayon pagkatapos makaranas ng mga sintomas.

Ayon sa WHO Africa, 98% ang recorded case sa Bomate, 200 kilometro mula sa Baloko, at itinuring na pinakanaapektuhang barangay na may tala ng 86% na namatay dahil sa sakit.

๐˜”๐˜ข๐˜ญ๐˜ข๐˜ณ๐˜ช๐˜ข naman ang lumabas na resulta sa bayan ng Basankusu mula sa 571 na pasyente, ang 309 dito ay nagpositibo sa sakit.

Kamakailan lang ay may tala ng limang iba pang barangay na may kasong kapareho ng mga naitalang sakit sa mga naunang barangay. Maaaring ito raw ay dala ng kawalan ng pagkain, tubig, o iba't ibang uri ng impeksyon.

Responsable ang ๐˜ฎ๐˜ข๐˜ญ๐˜ข๐˜ณ๐˜ช๐˜ข o ๐˜ฑ๐˜ญ๐˜ข๐˜ด๐˜ฎ๐˜ฐ๐˜ฅ๐˜ช๐˜ถ๐˜ฎ ๐˜ฑ๐˜ข๐˜ณ๐˜ข๐˜ด๐˜ช๐˜ต๐˜ฆ๐˜ด sa pagpapalala ng mga sakit o impeksyon sa tao. Ang naturang sakit ay aktibo rin tuwing tag-lamig. Ayon sa mga ๐˜ฉ๐˜ฆ๐˜ข๐˜ญ๐˜ต๐˜ฉ ๐˜ฐ๐˜ง๐˜ง๐˜ช๐˜ค๐˜ช๐˜ข๐˜ญ๐˜ด, karaniwang sintomas nito ay trangkaso, abdominal cramps, ubo, hirap sa paghinga, anemia, at pagsusuka.

Ang mga ๐˜ฑ๐˜ข๐˜ณ๐˜ข๐˜ด๐˜ช๐˜ต๐˜ฆ๐˜ด ng ๐˜ฎ๐˜ข๐˜ญ๐˜ข๐˜ณ๐˜ช๐˜ข ay sumasailalim sa proseso ng mutasyon, kung saan pinapahina nito ang resistensya ng katawan at mas pinapalala pa ang mga impeksyon. Naililipat din ng mga ๐˜ˆ๐˜ฏ๐˜ฐ๐˜ฑ๐˜ฉ๐˜ฆ๐˜ญ๐˜ฆ๐˜ด ๐˜ฎ๐˜ฐ๐˜ด๐˜ฒ๐˜ถ๐˜ช๐˜ต๐˜ฐ๐˜ฆ ang sakit na ito sa mga tao.

Nalilimitahan ng mga ๐˜ช๐˜ฏ๐˜ด๐˜ฆ๐˜ค๐˜ต ๐˜ณ๐˜ฆ๐˜ฑ๐˜ฆ๐˜ญ๐˜ญ๐˜ข๐˜ฏ๐˜ต at ๐˜ข๐˜ฏ๐˜ต๐˜ช๐˜ฎ๐˜ข๐˜ญ๐˜ข๐˜ณ๐˜ช๐˜ข๐˜ญ ๐˜ฅ๐˜ณ๐˜ถ๐˜จ ang transmission mula sa kagat ng lamok papunta sa tao. ๐˜”๐˜ข๐˜ญ๐˜ข๐˜ณ๐˜ช๐˜ข ๐˜ท๐˜ข๐˜ค๐˜ค๐˜ช๐˜ฏ๐˜ฆ๐˜ด naman ang nakakapagpabawas sa malubhang epekto kapag naturukan na bago mahawaan.

Ibinahagi ni Dieudonne Mwamba, Director General of the National Institute of Public Health, ang mula sa mga ๐˜ญ๐˜ข๐˜ฃ๐˜ฐ๐˜ณ๐˜ข๐˜ต๐˜ฐ๐˜ณ๐˜บ ๐˜ณ๐˜ฆ๐˜ด๐˜ถ๐˜ญ๐˜ต๐˜ด sa 943 na nagkasakit at 52 kaso ng namatay sa Equateur province.

"Tinitingnan munang sanhi ang ๐˜ฎ๐˜ข๐˜ญ๐˜ข๐˜ณ๐˜ช๐˜ข sa ngayon, ngunit maaaring ๐˜ง๐˜ฐ๐˜ฐ๐˜ฅ ๐˜ฑ๐˜ฐ๐˜ช๐˜ด๐˜ฐ๐˜ฏ๐˜ช๐˜ฏ๐˜จ din ang dahilan", ayon kay Mwamba.

Tinukoy din ni Ngashi Ngongo, head of incident management for mpox at the Africa Centres for Disease Control and Prevention, noong ika-27 ng Pebrero 2025, ang mga kaso ng sakit bilang pinakamalapit na epekto ng ๐˜ฎ๐˜ข๐˜ญ๐˜ข๐˜ณ๐˜ช๐˜ข.

Matatandaan noong 2024, ika-19 ng Disyembre, nakitang ๐˜ฎ๐˜ข๐˜ญ๐˜ข๐˜ณ๐˜ช๐˜ข ang posibleng nasa likod ng mga sakit mula sa 51 na taong kinuhanan ng ๐˜ญ๐˜ข๐˜ฃ๐˜ฐ๐˜ณ๐˜ข๐˜ต๐˜ฐ๐˜ณ๐˜บ ๐˜ต๐˜ฆ๐˜ด๐˜ต.

Na-obserbahan din noon na maaaring bagong uri raw ng ๐˜Š๐˜ฐ๐˜ท๐˜ช๐˜ฅ-19 ang mga sakit sa timog-kanluran ng Kwango sa Congo na kung saan unang natamaan ng kaso noong Disyembre 2024.

Inanunsiyo ng health ministry ng Congo na huwag humawak o magkaroon ng physical contact mula sa mga taong namatay na nagkaroon ng ๐˜ง๐˜ญ๐˜ถ-๐˜ญ๐˜ช๐˜ฌ๐˜ฆ ๐˜ด๐˜บ๐˜ฎ๐˜ฑ๐˜ต๐˜ฐ๐˜ฎ๐˜ด. Inabisuhan din ang mga tao na umiwas sa ๐˜ฎ๐˜ข๐˜ด๐˜ด ๐˜จ๐˜ข๐˜ต๐˜ฉ๐˜ฆ๐˜ณ๐˜ช๐˜ฏ๐˜จ at ipagbigay alam sa mga awtoridad ang mga kahina-hinalang sakit at ๐˜ถ๐˜ฏ๐˜ถ๐˜ด๐˜ถ๐˜ข๐˜ญ ๐˜ฅ๐˜ฆ๐˜ข๐˜ต๐˜ฉ.

Ang Congo ay kinikilalang 10% ๐˜ธ๐˜ฐ๐˜ณ๐˜ญ๐˜ฅ'๐˜ด ๐˜ต๐˜ณ๐˜ฐ๐˜ฑ๐˜ช๐˜ค๐˜ข๐˜ญ ๐˜ง๐˜ฐ๐˜ณ๐˜ฆ๐˜ด๐˜ต at isa sa mga mahihirap na bansa. Pagtaas ng mga kaso tulad ng ๐˜ฎ๐˜ฑ๐˜ฐ๐˜น at ๐˜ฎ๐˜ข๐˜ณ๐˜ฃ๐˜ถ๐˜ณ๐˜จ mula sa mga nahawang daga o paniki ay nagkalat din sa mga rehiyon ng Congo.


MGA SANGGUNIAN:
Asadu, A., Sanganga, G. M., at Kamale, J. Y. (2025, Pebrero 28). Malaria endures in northwest Congo as officials seek cause of illnesses that have sickened hundreds. ๐˜ˆ๐˜ด๐˜ด๐˜ฐ๐˜ค๐˜ช๐˜ข๐˜ต๐˜ฆ๐˜ฅ ๐˜—๐˜ณ๐˜ฆ๐˜ด๐˜ด ๐˜•๐˜ฆ๐˜ธ๐˜ด.
Bendix, A., at Kopf, M. (2024, Disyembre 19). Mystery illness in Congo could be severe malaria, health officials say. ๐˜•๐˜‰๐˜Š ๐˜•๐˜ฆ๐˜ธ๐˜ด. https://www.nbcnews.com/.../congo-disease-outbreak-severe...
BLOOMBERG NEWS. (2024, Disyembre 19). 'Disease X' in Congo a mix of illnesses. Bangkok Post.
TIME ENTERTAINMENT. (2025, Pebrero 28). Deadly disease spreading in Congo may be malaria: Can this common disease mutate and become so deadly? [source] Reuters.


No comments:

Post a Comment